UEFI چیست و چه تفاوتی با BIOS کامپیوتر دارد؟ - مجله استخدام جدید

BIOS و UEFI چه کاری انجام می دهند؟

هم UEFI و هم BIOS نرم افزارهای سطح پایینی هستند که بعد از روشن شدن سیستم و قبل از بالا آمدن سیستم عامل، فعالیت خود را شروع می نمایند. در این میان با وجود شباهت قابلیت های هر دو رویکرد، UEFI یک قابلیت مدرن تر محسوب می شود که از هاردهای بزرگ تر، سرعت بوت بیشتر، امکانات امنیتی مجذوب کننده تر و البته ماوس و گرافیک مجذوب کننده تری بهره می برد.

با وجود اینکه کامپیوترها و لپ تاپ های تازه از UEFI بهره می برند، ولی ممکن است شرکت های سازنده برای جلوگیری از سردرگمی کاربران، همچنان از عبارت BIOS برای این قابلیت استفاده نمایند.

BIOS چیست؟

BIOS مخفف عبارت Basic Input-Output system است. همانطور که گفتیم، یک نرم افزار سطح پایین محسوب می شود که این نرم افزار در یکی چیپ های مادربرد واقع شده است. زمانی که سیستم را روشن می کنید، وظیفه اصلی BIOS فعال کردن قطعات سخت افزاری است تا از عملکرد درست آن ها مطمئن شود. سپس نوبت به فعال سازی bootloader می رسد تا ویندوز یا هر سیستم عامل دیگری اجرا شود.

در محیط BIOS می توانید تنظیمات مختلفی را تغییر دهید. از تنظیمات مربوط به عملکرد سخت افزار گرفته تا معین چینش مواردی که در اولویت بوت سیستم قرار می گیرند. با توجه به مدل لپ تاپ یا مادربرد کیس، برای دسترسی به این محیط باید از کلید متفاوتی در کیبورد بهره ببرید. اما در بیشتر اوقات یکی از کلید های Esc، F2، F10 یا Delete برای این کار استفاده می شود. زمانی هم که تنظیمات را تغییر می دهید و آن را ذخیره می کنید، این تنظیمات در خود مادربرد ذخیره می شود. بنابراین بعد از خاموش و روشن شدن سیستم هم این تنظیمات پابرجا می مانند.

BIOS قبل از اینکه درگیر فرایند بوت شدن سیستم شود، فرایند ای موسوم به POST را پشت سر می گذارد. در این فرایند، قطعات سخت افزاری مورد آنالیز قرار می گیرند تا از کارکرد درست آن ها مطمئن شود. اگر مسئله ای در این قطعات وجود داشته باشد، در مانیتور با پیغام های خطا یا بوق های هشدار روبرو می شوید. هم برای این پیغام ها و هم برای بوق ها می توانید در اینترنت جستجو کنید تا ببینید هرکدام از آن ها چه معنایی دارند. بعد از اینکه فرایند POST تمام شد، BIOS در پی MBR می شود تا به وسیله آن bootloader اجرا شود.

چرا BIOS دیگر استفاده نمی شود؟

واقعیت این است که BIOS یک فناوری بسیار قدیمی محسوب می شود و حتی کامپیوترهای مبتنی بر سیستم عامل MS-DOS در دهه 80 میلادی هم از BIOS استفاده می کردند. البته طبیعتا به مرور زمان BIOS بهبودهایی داشته و افزونه هایی را برای افزایش قابلیت ها دریافت نموده است. اما روی هم رفته با وجود اینکه از دهه 80 میلادی انواع فناوری های مربوط به کامپیوتر با پیشرفت های شگفت انگیزی روبرو شده اند، ولی BIOS نسبت به دیگر فناوری ها پیشرفت چشمگیری نداشته است.

به همین دلیل BIOS همچنان محدودیت های زیادی دارد. به عنوان مثال برای بوت کردن سیستم فقط می تواند از درایوهای با ظرفیت کمتر از 2.1 ترابایت استفاده کند. بعلاوه BIOS باید در حالت پردازنده 16 بیتی اجرا شود و فقط 1 مگابایت فضا برای اجرا دارد. در نتیجه برای راه اندازی چند قطعه سخت افزاری به طور همزمان با مشکل روبرو می شود که این محدودیت به معنای کندتر شدن سرعت بوت سیستم است.

به علت همین محدودیت ها، شرکت های مهم حوزه فناوری سال ها در پی جایگزین کردن آن بودند. در سال 1998، اینتل کار بر روی فناوری EFI را شروع کرد و زمانی که اپل در سال 2006 تصمیم گرفت از پردازنده های اینتل استفاده کند، به بهره گیری از این تعیینه روی آورد. ولی سایر شرکت ها از اپل پیروی نکردند.

در نهایت در سال 2007، شرکت های مهمی مانند اینتل، AMD و مایکروسافت بر سر یک استاندارد و قابلیت تازه به نام UEFI به توافق رسیدند. به لطف همین تصمیم، در حال حاضر تقریبا تمام کامپیوترهای تازه از UEFI به جای BIOS قدیمی بهره می برند.

مزایای UEFI

اگر کامپیوتر شما از UEFI پشتیبانی نمی نماید، به طور نرم افزاری نمی توانید به بهره گیری از آن روی بیاورید و برای استفاده از این تعیینه، چاره ای جز خرید سخت افزار تازه ندارید. بسیاری از سیستم های UEFI، می توانند محیط BIOS را هم شبیه سازی نمایند تا برای نصب و اجرای سیستم عامل های قدیمی که صرفا با BIOS سازگار هستند، مسئله ای نداشته باشید.

این فناوری تازه محدودیت های BIOS را ندارد. به عنوان مثال می تواند کامپیوتر را به وسیله درایوهای 2.2 ترابایتی یا بزرگ تر بوت کند زیرا به جای فناوری MBR، از قابلیت پارتیشن بندی GPT بهره می برد. با توجه به اینکه UEFI از حالت های 32 و 64 بیتی پشتیبانی می نماید، این موضوع به معنای افزایش سرعت بوت است. از سوی دیگر به لطف همین تعیینه، این نرم افزار از گرافیک بسیار مجذوب کننده تری نسبت به BIOS بهره می برد و ضمناً از ماوس هم پشتیبانی می نماید. البته چنین قابلیتی اجباری نیست و بعضی کامپیوترها برای UEFI از همان ظاهر مشابه BIOS استفاده می نمایند.

یکی دیگر از قابلیت های مهم این فناوری Secure Boot نام دارد که به این معناست سیستم عامل را می توان از نظر نفوذ بد افزار به فرایند بوت آنالیز کرد. UEFI می تواند به شبکه هم وصل شود تا یک نفر دیگر که دسترسی فیزیکی به کامپیوتر ندارد، قادر به آنالیز مشکل باشد ولی برای BIOS چنین قابلیتی وجود ندارد.

به طور کلی UEFI صرفا جایگزین BIOS نیست بلکه می توانیم آن را یک سیستم عامل ساده هم در نظر بگیریم. کامپیوترهای مختلف برای UEFI از رابط های کاربری متفاوتی بهره می برند و با وجود اینکه بنیاد و اساس آن ها یکسان است، ولی از نظر ظاهری ممکن است تفاوت های زیادی با یکدیگر داشته باشند.

چگونه به UEFI دسترسی داشته باشیم؟

اگر کامپیوتر شما تازه است و به هر علتی می خواهید از منوی UEFI بهره ببرید، می توانید به وسیله منوی بوت ویندوز راهی UEFI شوید و دیگر نیازی به فشار دادن کلید خاصی از کیبورد نیست. با توجه به اینکه در سیستم های تازه بوت شدن سیستم سرعت بالایی دارد، شرکت های سازنده نمی خواهند سرعت این فرایند را از روی عمد پایین بیاورند تا کاربران فرصت برای راهیابی به UEFI داشته باشند. ولی در این میان همچنان سیستم هایی هستند که از این قابلیت هم پشتیبانی می نمایند و به شما اجازه می دهند به وسیله فشردن یکی از کلیدهای کیبورد، راهی این منو شوید.

چرا همچنان اصطلاح BIOS به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد؟

با وجود اینکه سال هاست کامپیوترهای تازه از UEFI به جای BIOS استفاده می نمایند، چرا همچنان بسیاری از کاربران از این تعیینه به عنوان BIOS یاد می نمایند؟ در این زمینه عوامل زیادی در زمینه همه گیر نشدن اصطلاح UEFI دخیل هستند که در ادامه به تعدادی از آن ها می پردازیم.

• عادت. اصطلاح BIOS دهه ها مورد استفاده قرار گرفته و به همین دلیل میلیون ها کاربر در سرتاسر دنیا به این اصطلاح عادت نموده اند.
• BIOS راحت تر بیان می شود. اصطلاح BIOS برای افراد با زبان های مختلف به راحتی بیان می شود ولی UEFI دقیقا تعیین نیست که باید به چه شکلی به زبان بیاید. به همین دلیل کاربران ترجیح می دهند از همان اصطلاح جا افتاده قدیمی بهره ببرند.
• سوئیچ از BIOS به UEFI در پشت صحنه و بدون سروصدای خاصی انجام شد. به همین دلیل هیچوقت UEFI در مرکز توجه قرار نگرفت و در نتیجه بسیاری از کاربران معمولی اصلا نمی دانند که بین UEFI و BIOS تفاوتی وجود دارد.

به علت همین موارد، با وجود اینکه سال هاست در سیستم های تازه خبر چندانی از BIOS نیست، اما کاربران همچنان به طور گسترده از این اصطلاح استفاده می نمایند.

منبع: HowToGeek