اهمیت مرز زمین شناسی کرتاسه، پالئوژن (K، Pg): نقطه عطفی در تاریخ حیات زمین
به گزارش مجله استخدام جدید، مرز زمین شناسی کرتاسه-پالئوژن (Cretaceous-Paleogene) که به اختصار K-Pg نامیده می گردد، لایه ای نازک از رسوبات زمین شناسی است که یکی از مهم ترین رویدادهای تاریخ زمین را به نمایش می گذارد. این لایه، نشانه وقوع انقراض گسترده ای است که حدود 66 میلیون سال پیش رخ داد و باعث نابودی بیش از 75 درصد گونه های زنده روی زمین شد. این انقراض، خاتمه دوران دایناسورهای غیرپرنده و شروع عصر جدیدی از تکامل حیات، به ویژه برای پستانداران، بود.
ویژگی های منحصر به فرد مرز K-Pg
یکی از دلایل اهمیت مرز K-Pg، تغییرات ناگهانی و قابل توجه در نوع فسیل های یافت شده در لایه های بالایی و پایینی آن است. لایه های زیرین حاوی بقایای گونه های مختلفی از دایناسورها، خزندگان دریایی، و انواع پلانکتون های خاص هستند، در حالی که لایه های بالایی این نشانه ها را به کلی از دست داده اند و با گونه هایی نو پر شده اند.
ویژگی مهم دیگر این مرز، غلظت بالای عنصر ایریدیُم (Iridium) است که به ندرت در پوسته زمین یافت می گردد، اما در شهاب سنگ ها و دنباله دارها بسیار رایج است. وجود این عنصر در مرز K-Pg، دانشمندان را به این نتیجه رساند که انقراض گسترده این دوران می تواند نتیجه برخورد یک جرم آسمانی بزرگ باشد.
فرضیه برخورد شهاب سنگ: سرنخ ایریدیُم
در سال 1980، لوییز آلوارز (Luis Alvarez) و والتِر آلوارز (Walter Alvarez) همراه با همکارانشان، با کشف غلظت بالای ایریدیُم در مرز K-Pg، فرضیه ای را مطرح کردند که به فرضیه برخورد شهاب سنگ (Asteroid Impact Hypothesis) معروف شد. بر اساس این فرضیه، برخورد یک شهاب سنگ یا دنباله دار بزرگ به زمین، حجم زیادی از ذرات و مواد شیمیایی را به جو فرستاده که پیامدهایی مرگبار، از جمله تغییرات شدید آب وهوایی و زمستان جهانی، در پی داشته است.
کشف دهانه چیکشلوب: تأیید فرضیه برخورد
در دهه 1990، کشف دهانه برخوردی چیکشلوب (Chicxulub) در شبه جزیره یوکاتان مکزیک، شواهدی قوی برای تأیید این فرضیه ارائه داد. این دهانه با قطر حدود 150 کیلومتر، به علت برخورد شهاب سنگی با قطر 10 تا 15 کیلومتر ایجاد شده است. آنالیز های دقیق تر نشان داده اند که این برخورد در منطقه ای مملو از سنگ های حاوی گوگرد اتفاق افتاده است. برخورد باعث بخار شدن مقادیر بزرگی از گوگرد و ورود آن به جو شد که به تغییرات آب وهوایی شدید و ایجاد زمستان جهانی منجر شد.
پیامدهای زیست محیطی و انقراض
برخورد شهاب سنگ نه تنها باعث نابودی مستقیم بسیاری از گونه ها شد، بلکه پیامدهای ثانویه آن، از جمله تغییرات آب وهوایی، زنجیره ای از انقراض ها را رقم زد. دایناسورهای غیرپرنده، خزندگان دریایی، آمونیت ها (Ammonites)، پتروسورها (Pterosaurs)، و بسیاری از گونه های گیاهی و پلانکتونی به طور کامل از بین رفتند. این انقراض گسترده، که به یکی از پنج انقراض بزرگ زمین معروف است، اکوسیستم زمین را برای همواره تغییر داد.
فرصت های تکاملی برای پستانداران
هرچند این رویداد یک فاجعه زیست محیطی بزرگ بود، اما فرصتی بی نظیر برای تکامل پستانداران فراهم کرد. گونه هایی که از این انقراض جان سالم به در بردند، مسیرهای تکاملی نوی را طی کردند. با از بین رفتن دایناسورهای غالب، فضای زیستی برای گونه های کوچک تر و انعطاف پذیرتر باز شد که در نهایت به ظهور گونه های پیشرفته تر، از جمله انسان، انجامید.
اهمیت مرز K-Pg در مطالعات علمی
مرز K-Pg نه تنها به عنوان سندی تاریخی از یک رویداد فاجعه بار، بلکه به عنوان کلیدی برای درک الگوهای انقراض و تکامل گونه ها شناخته می گردد. این مرز به دانشمندان یاری نموده تا عواملی که می توانند زندگی روی زمین را به خطر بیندازند، شناسایی نمایند و به درک عمیق تری از نحوه بازسازی اکوسیستم ها پس از انقراض های بزرگ برسند.
مرز K-Pg یکی از مهم ترین نقاط عطف در تاریخ زمین شناسی و زیست شناسی است. این لایه نازک از رسوبات، داستانی از نابودی و بازسازی را روایت می نماید. از خاتمه دوران دایناسورها گرفته تا شروع شکوفایی پستانداران، مرز K-Pg به ما یادآوری می نماید که چگونه حیات، حتی در مواجهه با بزرگ ترین بحران ها، می تواند بازسازی و تکامل یابد.
منبع: یک پزشک