تلخ و دردناک در مهاجرت - مجله استخدام جدید

این داستان نویس در گفت وگو با خبرنگاران درخصوص نمود مهاجرت در ادبیات، و تغییر در شیوه نگاه نویسندگان و شاعران به مقوله مهاجرت در آثار ادبی اظهار کرد: این آثار به دو دسته بزرگ تقسیم می شوند؛ یک دسته آثاری هستند که در مهاجرت خلق شده اند که بخش عمده ای از آثار ادبیات مهاجرت هم از همین گروه هستند. دسته دیگر، آثاری هستند که به مقوله مهاجرت می پردازند. شاید خیلی مهم نباشد که نویسنده مهاجر است یا نه.

او افزود: اما هر دو گروه به مسئله خیلی بزرگ تری برمی شود و آن پدیده مهاجرت در شکل گسترده، در نیم قرن گذشته است؛ جوامع متعددی از ایرانیانی که در مقاطع مختلف تاریخی از ایران مهاجرت کردند و جوامعی را در گوشه و کنار دنیا تشکیل دادند، هر کدام بستری را برای خلاقیت ادبی و اتفاقاتی در حوزه داستان ایجاد کردند. نمونه های خیلی درخشانی هم در این زمینه وجود دارد، مثلا کتاب معروف ثریا در اغما نوشته اسماعیل فصیح که اشاره به نسلی از مهاجران ایرانی دارد. بعد از انقلاب، این نوع مهاجرت شکل تازه ای به خود گرفت اما ریشه های تاریخی زیادی دارد.

محمودی ایرانمهر سپس با بیان این که کار اسماعیل فصیح از جمله آثاری است که یک نویسنده ایرانی ساکن ایران درباره مقوله مهاجرت و نسل هایی از ایرانیانی که در خارج از ایران زندگی می کنند یا اصلا در آن جا متولد شده اند، نوشته است، گفت: اما آن چه یکی از شاخه های جدی ادبیات معاصر ما نیز هست، آثار نویسندگان ایرانی تباری است که عموما هم فارسی می نویسند یا به زبان های دیگر. برخی از آنان از نسل اول، برخی دیگر از نسل دوم و برخی نیز از نسل سوم مهاجرانی هستند که حتی بعد از گذشت سه نسل همچنان درباره مهاجرت، همگن و همراه شدن در جامعه مقصد و ... می نویسند. این مقوله بسیار گسترده و متنوع است، و جای کار و بررسی فوق العاده ای هم دارد.

این فیلم نامه نویس همچنین در پاسخ به سوالی درخصوص فضای موجود در آثار ادبیات مهاجرت اظهار کرد: ادبیات معاصر ما خیلی ادبیات روشن اندیشی نیست و غالبا فضای تیره و تاری دارد. بنابراین ادبیات مهاجرت هم به همین ترتیب است. اما این آثار بیشتر به دردها، تضادها، شرایط سختی که وجود دارد، و چالش های جاکن شده - کنده شدن از جایی و پرتاب شدن به جایی دیگر - می پردازند.

او در عین حال گفت: ممکن است لحظه های شیرین هم در این آثار کم نباشد اما فضای کلی آثار عموما فضای دردناک و تلخی است، هر چند برخی از این آثار فراتر از این رفتند که مسئله فقط مهاجرت باشد؛ انگار روحیه جامعه ای را بررسی می کنند. مثلا آثار آقای خسرو دوامی که سال هاست می نویسند، بیشتر در این فضا است و مسئله دیگر فقط مهاجر بودن نیست، بلکه جامعه بزرگی، در حد چند میلیون از ایرانیان مهاجر در امریکا را بررسی می کند و پیچیدگی های روانی و اجتماعی شان را نشان می دهد و فراتر از مهاجرت است.

علیرضا محمودی ایرانمهر در خاتمه درباره نمود مهاجرت در آثار خود نیز خاطرنشان کرد: کتاب اخیر بنده، برف تابستانی که همین روزها منتشر می شود، درخصوص مهاجرت است. تمام شخصیت ها درگیر مهاجرت و دوری هستند. البته مسئله اصلی داستان مهاجرت نیست، بیشتر مسئله دوری و جاافتادگی است.