نرخ بیکاری بهار چگونه کاهش یافت؟ - مجله استخدام جدید

به گزارش فارس، نرخ بیکاری بهار سال 99 از سوی مرکز آمار ایران با کاهش 1.1 درصدی نسبت به بهار سال 98 به 9.8 درصد رسید. کاهش نرخ بیکاری باعث تعجب همگان به خصوص کارشناسان مالی شد که چگونه و با چه مدل ارزیابی این نرخ کاهش یافته و تک رقمی شده است.

کار به جایی رسید که بعضی کارشناسان آمار های رسمی را زیر سوال برده و اعتقاد داشتن که نرخ بیکاری کاهش نیافته است. یا آنکه بیان می کردند بیکاری به صورت فزاینده ای در حال گسترش است و علت آن نیز رکود مالی و شرایط ایجاد شده به واسطه شیوع ویروس کرونا است.

در شرایط رکود مالی ناشی از مسائل مختلف از جمله نوسان شدید ارز که باعث کاهش سرمایه در گردش بنگاه ها و فراوری و افزایش قیمت ها شده؛ همچنین در مقطعی که بسیاری از کسب و کار های کوچک و فعالیت های غیررسمی (دستفروشان) ناشی از شیوع کرونا تعطیل شده، چگونه نرخ بیکاری پایین آمده و تک رقمی شده است.

طی روز های اخیر البته جواد حسین زاده رئیس مرکز آمار ایران به جزئیات کاهش نرخ بیکاری پرداخته و گفته بود: کاهش نرخ بیکاری همواره به معنای بهبود شرایط بازار کار نیست اگر کاهش نرخ بیکاری همراه با افزایش نرخ مشارکت و نسبت اشتغال باشد، شرایط بهبود یافته که البته این طور نبوده است.

رئیس مرکز آمار در تحلیل دیگری به توضیح شرایط نرخ بیکاری پرداخته بود.

برای رفع شدن شبهات و رسیدن به تحلیلی درست، باید بسیاری از متغیر های وابسته به بیکاری را آنالیز و با تبیین درست پاسخی شفاف دریافت کرد.

تغییرات جمعیت در سن کار

تغییرات جمعیت 15 ساله و بیشتر جمعیت در سن کار در فصل بهار نسبت به فصل مشابه سال 98 نشان می دهد در حدود 768 هزار نفر در طی این مدت به جمعیت در سن کار افزوده شده و آمار کل این جمعیت به 62 میلیون و 183 هزار نفر رسیده است.

تغییرات جمعیت فعال حاصل جمع جمعیت شاغل و جویای کار (بیکار)

نرخ مشارکت مالی در بهار 1399 نشان می دهد به میزان 41 درصد از جمعیت 15 ساله و بیش تر، از نظر مالی فعال بوده اند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته اند. آنالیز تغییرات نرخ مشارکت مالی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار 1398) 3.7 درصد کاهش داشته است. با وجود افزایش 768 هزار نفری جمعیت در سن کار، یک میلیون و 993 هزار نفر از جمعیت فعال کشور نسبت به فصل مشابه سال قبل کاسته شده و جمعیت فعال در کشور به رقم 25 میلیون و 468 هزار نفر رسیده است.

تغییرات جمعیت غیرفعال

جمعیت غیرفعال شامل چه کسانی است: افرادی که صرفا محصل، خانه دار یا دارای در آمد بدون کار (مانند بازنشستگان و افراد دارای درآمد حاصل از اجاره املاک و مستغلات، سود سهام و سپرده های بانکی می باشند.

جمعیت غیرفعال بر حسب طبقات

جمعیت غیرفعال برحسب جنس و طبقات

در فاصله بهار 1399 نسبت به فصل مشابه سال قبل، جمعیت غیرفعال در کشور با افزایش حدود دو میلیون و 760 هزار نفر، به 36 میلیون و 715 هزار نفر رسیده است. این افزایش شامل یک میلیون و 296 هزار نفر از مردان و یک میلیون و 464 هزار نفر از زنان بوده است؛ بدین معنی که خروج موقتی افراد از بازار کار، برای زنان به مراتب بیش از مردان بوده است.

عوامل تأثیرگذار بر تغییرات جمعیت غیرفعال

این موضوع مسبوق به سابقه بوده و برای سال 1393 یعنی بعد از رکود های اتفاق افتاده در سال های 1391 و 1392 نیز با خارج شدن موقتی جمعیت فوق الاشاره از بازار کار روبرو شده ایم؛ به طوری که در فاصله سال 1392 و 1393 این تغییر در جهت افزایشی و حتی بیشتر هم بوده است؛ لذا انتظار می رود در آینده نیز در سال هایی که با رکود روبرو شویم، افرادی که معمولا از ثبات کمتری برای بقاء در بازار کار برخوردارند موقتا از بازار کار خارج و به جمعیت غیرفعال بپیوندند.

همچنین به دلیل افزایش سهم سالمندان در جمعیت کشور، خروج افراد با سن بالا از بازار کار به سبب بازنشستگی (مشاغل رسمی و غیررسمی) می تواند موجب تسریع افزایش جمعیت غیرفعال شده باشد. از سایر عوامل مهم مؤثر بر افزایش جمعیت غیرفعال، سهم قابل توجه محصلان و خانه داران در این بخش از جمعیت است. به نظر می رسد گروه هایی که از ثبات کمتری برای بقاء در بازار کار برخوردار بوده اند یا به عبارتی معیشت خانوار هایی که به آن تعلق دارند، کمتر متأثر از شغل افراد این گروه ها بوده، موقتا از کوشش بیشتر برای ماندن در بازار کار منصرف گشته اند و به جمعیت غیرفعال پیوسته اند.

افزایش جمعیت غیرفعال به دلایلی نظیر تحصیل یا مسئولیت های شخصی و خانوادگی، در بین زنان بیشتر از مردان بوده است؛ بدین معنی که این افزایش، عمدتا می تواند ناشی از انصراف موقت زنان محصل و خانه دار از جستجوی کار و بالطبع خروج آنان از بازار کار بوده باشد.

در مجموع، در آنالیز افزایش جمعیت غیرفعال به نظر می رسد دلیل اصلی خروج این میزان جمعیت از بازار کار، لزوما دلسرد و ناامید شدن از جستجوی کار نبوده، بلکه عمده دلایل ناشی از تغییرات ساختار جمعیتی، بازنشستگی، تحصیل و مسئولیت های شخصی و خانوادگی نظیر خانه داری بوده که باعث شده است. بخصوص افرادی که معیشت خانواده متبوعشان وابستگی زیادی به اشتغال آنان نداشته، به طور موقت از کوشش بیشتر برای جستجوی کار منصرف، از بازار کار خارج و به جمعیت غیرفعال افزوده شوند.

به دلیل سودآوری بازار بورس در ایامی که اقتصاد با رکود و خطر کرونا روبرو است، میل افراد برای جستجوی کار کاهش یافته و متقاضیان با پیوستن به جمعیت غیرفعال ترجیح می دهند به وسیله بازار بورس امرار معاش و سود کسب نمایند.

ساختار بازار کار از لحاظ طبقات وضع شغلی نیز از جمله عواملی است که موجب می گردد در شرایط سخت مالی و بخصوص شیوع بیماری کرونا، تغییر وضع فعالیت متناسب با آن ساختار صورت بگیرد؛ لذا در چنین شرایطی، سهم بالای مزد و حقوق بگیران در کشور های توسعه یافته می تواند عمدتا تغییر شرایط از شاغل به بیکار جویای کار) را رقم بزند، در حالی که در ایران با سهم پایین تر در این وضع شغلی، شاهد تغییر عمده شرایط از فعال (شاغل یا بیکار) به غیرفعال، یعنی خروج موقتی از بازار کار و کاهش شاخص نرخ بیکاری در اثر این پدیده هستیم.

نرخ بیکاری

آنالیز نرخ بیکاری افراد 15 ساله و بیشتر نشان می دهد که 9.8 درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار) بیکار بوده اند. آنالیز فرایند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در بهار 1398 نرخ بیکاری معادل 10.9 درصد بوده، معادل 1.1 درصد کاهش یافته است.

نرخ بیکاری جوانان

نرخ بیکاری جوانان 15 تا 24 ساله حاکی از آن است که 24.5 درصد از فعالان این گروه سنی در بهار 1399 بیکار بوده اند. آنالیز تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می دهد، این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار 1397) 2.0 درصد کاهش یافته است. آنالیز نرخ بیکاری گروه سنی 18 تا 35 ساله (تعریف جدید شورای عالی جوانان از سن جوانی) نیز نشان می دهد که در بهار 1399، معادل 16.7 درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده اند. این در حالی است که تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می دهد این نرخ نسبت به بهار 1398، به میزان 1.5 درصد کاهش یافته است.

تغییرات آمار شاغلین

جمعیت شاغلین 15 ساله و بیشتر در این فصل 22 میلیون و 963 هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل حدود یک میلیون و 500 هزار نفر کاهش داشته است.

آنالیز اشتغال در بخش های عمده مالی نشان می دهد که در بهار 1399، بخش خدمات با 49.7 درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش های صنعت با 31.8 درصد و کشاورزی با 186 درصد قرار دارند. آمار شاغلین در بخش ساختمان نیز با کاهش حدود 52هزار نفری نسبت به فصل مشابه سال قبل، به رقم 2 میلیون و 947 هزار نفر کاهش یافته است.

آمار های جریان نیروی کار نسبت به فصل مشابه سال قبل (تغییرات وضع فعالیت افراد بین حالت های شاغل، بیکار یا غیرفعال)

مقایسه شاخص های بازار کار در زمان های مختلف، تغییرات بازار کار را در طی زمان نشان می دهد؛ اما به منظور آگاهی از جابجایی های درونی مرتبط با بازار کار، بکارگیری آمار های جریان نیروی کار می تواند یاری موثر و شایان توجهی داشته باشد. این امکان با توجه به استفاده از الگوی چرخشی خانوار ها در فرایند نمونه گیری طرح آمارگیری نیروی کار مطابق با استاندارد های موجود امکان پذیر شده است.

در این قسمت به آنالیز ماتریس انتقال جریانات نیروی کار در بهار 1399 نسبت به بهار 1398 (و همچنین بهار 1399 نسبت به زمستان 1398) پرداخته می گردد. این ماتریس نشان می دهد چه بخشی از جمعیت به لحاظ مشارکت یا عدم مشارکت در بازار کار شرایطشان ثابت مانده و چه بخشی تغییر نموده است.